Edukacja seksualna, czym jest i czemu jej nie ma w szkołach?
Edukacja seksualna jest procesem trwającym całe życie, jednak największe znaczenie ma ona w dzieciństwie oraz okresie młodzieńczym. Powinna być dostosowana do wieku oraz stopnia rozwoju młodego człowieka. Pomimo, że uprawianie seksu jest legalne w Polsce od piętnastego roku życia, to nie oznacza, że młodzi ludzie nie powinni mieć dostępu do rzetelnych informacji na ten temat. Wręcz przeciwnie – trzeba uczyć się o seksie oraz odkrywać swoją seksualność, zanim zacznie się uprawiać seks, bo kiedy przyjdzie odpowiednia pora, ważne jest, żeby młody człowiek wiedział, jak się zabezpieczyć oraz jak zapobiegać chorobom przenoszonym drogą płciową, żeby umiał się zachować w sposób odpowiedzialny w stosunku do samego siebie oraz innych osób. Ideałem byłoby, gdyby edukacja seksualna zaczynała się od najmłodszych lat w domu i kontynuowana była w szkole. Gdyby mówiono o seksualności człowieka bez wstydliwego rumieńca na twarzy i spuszczania wzroku, bez enigmatycznego mówienia „o tych rzeczach”.
Spis treści
Czym jest edukacja seksualna?
Edukacja seksualna to nauczanie dzieci i młodzieży, które ma na celu przekazanie dzieciom i młodzieży rzetelnej wiedzy na temat seksualności człowieka. Obejmuje informacje o: anatomii i fizjologii układu rozrodczego (czyli poznanie budowy i funkcjonowania narządów płciowych, procesów dojrzewania płciowego i cyklu menstruacyjnego), zdrowiu seksualnym i reprodukcyjnym (czyli wiedzę na temat antykoncepcji, chorób przenoszonych drogą płciową, ciąży i porodu, a także dotyczy tego, jak dbać o swoje zdrowie seksualne), tożsamości płciowej oraz orientacji psychoseksualnej (rozumienie czym są te pojęcia, czym różnią się od płci biologicznej i jak je akceptować u siebie i u innych), relacjach i komunikacji (budowanie zdrowych relacji, wyrażanie swoich potrzeb i uczuć, asertywność, zgoda na seks), emocjach związanych z seksualnością (radzenie sobie z pobudzeniem, pożądaniem, zakochaniem, zazdrością, odrzuceniem i innymi emocjami związanymi z seksem), bezpieczeństwie i ochronie przed krzywdą (rozpoznawanie nadużyć i wykorzystywania seksualnego, umiejętność reagowania na takie sytuacje i szukanie pomocy) oraz o prawie i etyce (znajomość przepisów dotyczących seksualności, odpowiedzialności za swoje czyny).
Edukacja seksualna to instruktaż o aspektach seksualności, który ma zapewnić ochronę, wiedzę, umożliwić nabycie zasadniczych umiejętności życiowych i rozwój pozytywnych postaw oraz wartości w odniesieniu do wielu aspektów seksualności.
Jak edukować o seksualności?
„Odpowiadamy na pytania dziecka o seks na tyle prosto, by zrozumiało ono, co do niego mówimy, na tyle zgodnie z prawdą, by nie musiało się później oduczać, tego, czego nauczyło się dziś i sposób na tyle pozbawiony emocji, by nie koncentrowało nadmiernej uwagi na uzyskanej informacji; ponad wszystko zaś tak, by poprosiło o dalsze informacje, kiedy będzie znowu ich potrzebować.”
(Amerykański podręcznik dla pielęgniarek z 1939)
Kto powinien edukować o seksualności?
WHO podkreśla, że najistotniejszą rolę, zwłaszcza we wczesnym okresie rozwoju, odgrywają̨ źródła nieformalne, czyli przede wszystkim rodzice mający na tym etapie życia najistotniejsze znaczenie.
Za WHO: Należy podkreślić, że młodzi ludzie potrzebują̨ zarówno nieformalnej, jak i formalnej edukacji seksualnej. Oba warianty edukacji nie powinny stać w opozycji do siebie, lecz powinny się uzupełniać. Z jednej strony w celu stworzenia tożsamości seksualnej młodzi ludzie potrzebują̨ miłości, przestrzeni i zrozumienia w środowisku społecznym, w którym codziennie przebywają̨, z drugiej natomiast istnieje konieczność zdobycia przez nich określonej wiedzy, postaw oraz umiejętności i w tym przypadku istotną rolę odgrywają̨ specjaliści.
Co oznacza, że WHO nie propaguje zabierania edukacji seksualnej w domu rodzinnym, lecz przeciwnie, podkreśla jego rolę (szczególnie w pierwszych etapach życia).
Jakie są racjonalne uzasadnione potrzeby prowadzenia edukacji seksualnej?
Seksualność stanowi kluczową część bycia człowiekiem – wszystkie osoby rodzą̨ się jako istoty seksualne i rozwijają swój potencjał seksualny. Edukacja seksualna pomaga w przygotowaniu młodych ludzi do życia, a szczególnie do zbudowania i utrzymania satysfakcjonujących związków, a także przyczynia się do samookreślenia.
Ludzie mają prawo do informacji – w Konwencji ONZ o Prawach Dziecka w sposób jasny podkreślono prawo dzieci do informacji, w tym obowiązek ciążący na państwie, mający na celu wydanie odpowiednich aktów prawnych dotyczących edukacji seksualnej.
Nieformalna edukacja seksualna jest często niewystarczająca w nowoczesnym społeczeństwie – rodzice lub rodzina oraz inne nieformalne źródła często nie mają dostatecznej wiedzy, zwłaszcza kiedy konieczne jest przekazanie informacji złożonych lub fachowych (takich jak informacje dotyczące antykoncepcji bądź chorób przenoszonych drogą płciową). Ponadto młode osoby, kiedy osiągną̨ dojrzałość płciową, często wolą uczyć się od innych osób, niekoniecznie od rodziców, ponieważ uważają, że są z nimi w zbyt bliskim kontakcie.
Młodzież jest narażona na informacje pochodzące z wielu nowych źródeł – nowoczesne media, takie jak telefony komórkowe i Internet stały się obecnie niezwykle istotnymi źródłami informacji. Jednak znaczna część tego typu informacji, zwłaszcza tych dotyczących seksualności, jest nieprawdziwa, niewyważona, nierealistyczna i często poniżająca, zwłaszcza w stosunku do kobiet (pornografia zamieszczana w Internecie). Dlatego też biorąc pod uwagę racjonalnie uzasadnioną potrzebę edukacji seksualnej, konieczne jest przeciwdziałanie i korygowanie błędnych informacji i wyobrażeń przekazywanych przez media.
Konieczność promocji zdrowia seksualnego – w całej historii ludzkości, seksualność była postrzegana także jako zagrożenie dla ludzkiego zdrowia, na przykład: nieuleczalne choroby przenoszone drogą płciową i nieplanowane ciąże stanowiły prawie zawsze poważne ryzyko związane ze stosunkami seksualnymi. W tym kontekście edukacja seksualna spełnia niezwykle potrzebną rolę w promocji zdrowia seksualnego.
Korzyści płynące z edukacji seksualnej są niepodważalne:
- Poprawa zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego: mniejsza liczba niechcianych ciąż i chorób przenoszonych drogą płciową.
- Większa świadomość i akceptacja dla różnorodności seksualnej.
- Budowanie zdrowych relacji i umiejętności komunikowania się.
- Zwiększenie poczucia bezpieczeństwa i ochrony przed krzywdą.
- Wzmocnienie poczucia własnej wartości i pewności siebie.
Podsumowanie:
Udowodniono, że połączenie kompleksowej edukacji seksualnej i dostępu do środków kontroli urodzeń przyczynia się do zmniejszenia liczby nieplanowanych ciąż wśród nastolatków. Z przeprowadzonej metaanalizy wynika, że programy oparte wyłącznie na abstynencji nie zmniejszały prawdopodobieństwa zajścia w ciążę, a mogły je wręcz zwiększyć.
Edukacja seksualna to inwestycja w przyszłość młodych ludzi i całego społeczeństwa. Im więcej wiedzą o swojej seksualności, tym lepiej potrafią o siebie zadbać, podejmować świadome decyzje i budować zdrowe, satysfakcjonujące relacje.
Źródła wiedzy i inspiracji:
Chusita Fashion Fever, Sex Edu, Wydawnictwo RM, Warszawa 2022.
M. Woźniak, Edukacja Seskualna za: Amerykańki podręcznik dla pielęgniarek z 1939
Biuro Regionalne WHO dla Europy i BZgA. Standardy Edukacji Seksualnej w Europie. Podstawowe zalecenia dla decydentów oraz specjalistów zajmujących się edukacją i zdrowiem, Federalne Biuro ds. Edukacji Zdrowotnej (BZgA) 2010.
#edukacjaseksualna #seskuologia #who #psychoterapia #młodzież #rodzina #dzieci #bezpieczeńswo #informacja #tożsamośćpłciowa #dysforia #miesiączka #psychoterapiaonline #seskuologia #antykoncepcja #dojrzewanie #rzetelnawiedza