Dlaczego uprawiamy seks? Co wpływa na libido i jak je wzmacniać?

„Śmiech i budowanie bliskości poprzez zabawę są prawdopodobnie najbardziej niedocenioną, ale najczęstszą drogą do pożądania.” — Emily Nagosky, Zróbmy to razem

Wiele par pragnie zachować temperaturę zbliżeń na poziomie, który towarzyszył im w pierwszych tygodniach lub miesiącach relacji. W dużej mierze zależy to od libido — czyli indywidualnej potrzeby podejmowania aktywności seksualnej.

To naturalne, że z czasem dynamika życia seksualnego się zmienia. Dobra wiadomość? Nie oznacza to, że jesteśmy skazani na wygaszenie intymności.

Świadome budowanie więzi, wzajemne zrozumienie oraz troska o relację mogą sprawić, że satysfakcja z życia seksualnego będzie nam towarzyszyć przez wiele lat. Otwartość na rozmowę, wspólne eksplorowanie potrzeb i dbałość o emocjonalne połączenie to kluczowe elementy w pielęgnowaniu bliskości.

Czym jest potrzeba seksualna i jak powstaje napięcie seksualne?

Potrzeba seksualna, nazywana często libido, to stan motywacji organizmu, manifestujący się jako okresowe napięcie psychofizyczne, które mobilizuje do poszukiwania i podejmowania aktywności seksualnej. To napięcie może zostać zredukowane poprzez satysfakcjonującą aktywność seksualną lub inne formy bliskości. Libido intensyfikuje się zwłaszcza w okresie dojrzewania, kiedy organizm zaczyna produkować hormony płciowe, takie jak testosteron, estrogen i progesteron.

Choć potrzeba seksualna jest jedną z podstawowych potrzeb człowieka, obok jedzenia, snu czy picia, nie jest konieczna do przeżycia. Jej zaspokojenie jednak znacząco wpływa na jakość życia, zdrowie psychiczne, poczucie własnej wartości oraz satysfakcję z relacji interpersonalnych, szczególnie tych intymnych.

Libido charakteryzuje się dużą zmiennością – fluktuuje w ciągu doby, miesiąca, a także w skali całego życia. Różnorodne czynniki biologiczne, psychologiczne i społeczne mogą wpływać na jego wzrost lub spadek. Do najczęstszych przyczyn obniżenia potrzeby seksualnej należą: choroba, przewlekły stres, zaburzenia nastroju, takie jak depresja, zmęczenie oraz szczególne okresy życiowe, na przykład połóg po urodzeniu dziecka.

Jak rozwija się potrzeba seksualna?

Rozwój potrzeby seksualnej to złożony proces, który obejmuje:

1. Proces konkretyzacji
W miarę zdobywania doświadczenia, osoba uczy się, jakie zachowania seksualne są dla niej najbardziej satysfakcjonujące, co prowadzi do ukształtowania indywidualnych preferencji seksualnych.

2. Proces mentalizacji
Z czasem stajemy się coraz bardziej świadomi swoich potrzeb i sposobów ich zaspokajania. To kluczowe dla dobrego samopoczucia seksualnego i emocjonalnego.

3. Proces socjalizacji
Nasze zachowania seksualne podlegają wpływowi norm społecznych i kulturowych, co może zmieniać sposób, w jaki realizujemy swoje potrzeby.

Motywacja seksualna

Podejmowanie aktywności seksualnej wynika z motywacji seksualnej, która może mieć różne źródła. Czasami jest to potrzeba fizycznej przyjemności i bliskości, ale bywa też, że towarzyszy jej inna motywacja, np. pragnienie utrzymania więzi, potrzeba akceptacji, realizacja oczekiwań partnera, a nawet zobowiązanie kulturowe („obowiązek małżeński”). Zdarza się również, że motywacje do seksu są całkowicie pozaseksualne — na przykład chęć uzyskania korzyści materialnych, awansu, czy akceptacji społecznej.

Warto się zatrzymać i zadać sobie pytanie:

Jakie są moje osobiste powody, by uprawiać seks — w jak najszerszym rozumieniu tego słowa?

Większość z nas nie myśli świadomie o powodach, dla których podejmuje aktywność seksualną — po prostu to robi. Tymczasem zapisanie swoich powodów może okazać się bardzo odkrywcze. Świadomość powodów może być jak mentalny zapalnik — potrafi uruchomić gotowość, otwartość i chęć.

Wystarczy jeden dobry powód, by u niektórych osób pojawiła się większa receptywność seksualna — gotowość do odpowiedzi na sygnały ze strony partnera. Dla innych ten jeden powód może być impulsem, by samemu zainicjować zbliżenie.

Spróbuj zadać sobie pytanie:

„Gdybym miała jeden dobry powód, czy byłabym skłonna zainicjować seks — z partnerem lub z sobą? A może otworzyłabym się na jego propozycję?”

A jeśli nie czuję potrzeby?

Co oznacza, gdy mówisz: „Straciłam ochotę na seks”? To pozornie proste stwierdzenie może kryć wiele znaczeń:

• całkowity brak zainteresowania seksem;
• brak myśli, marzeń, fantazji erotycznych;
• brak fizycznego podniecenia lub chęci do zbliżenia;
• brak spontanicznego pożądania, które kiedyś pojawiało się naturalnie — a które z czasem, stresem, zmęczeniem czy długoletnim związkiem może słabnąć.

Utrata ochoty nie musi jednak oznaczać „końca seksu”. Może sygnalizować zmianę w naszych potrzebach emocjonalnych lub fizycznych, problemy zdrowotne, naturalną potrzebę urozmaicenia życia seksualnego, zmianę dynamiki w relacji albo wejście w nowy etap życia. W takich momentach warto spojrzeć na swoje potrzeby z nowej perspektywy, bez oceniania, z ciekawością.

Jeśli brakuje Ci motywacji do zbliżeń, to może być sygnał, by lepiej przyjrzeć się swoim potrzebom, przekonaniom, emocjom i rytmowi życia. Czasem niewielkie zmiany w codzienności (odpoczynek, intymna rozmowa, zadbanie o siebie) mogą pomóc stopniowo odbudować kontakt z własną seksualnością.

Dlaczego uprawiamy seks?

Seksualność często nie jest napędzana tylko przez popęd, ale przez wiele współistniejących motywacji:

• Przyjemność fizyczna i satysfakcja
  Seks wiąże się z przyjemnością fizyczną, co jest wynikiem wydzielania endorfin i innych hormonów, które poprawiają nastrój i samopoczucie. Aktywność seksualna może przynieść uczucie satysfakcji, co motywuje ludzi do podejmowania kontaktów intymnych. 
• Potrzeby biologiczne
  Seks jest naturalną potrzebą biologiczną, która ma na celu reprodukcję. Ludzie są zaprogramowani do poszukiwania partnerów w celu prokreacji, co jest niezbędne dla przetrwania gatunku. Hormony, takie jak testosteron i estrogen, odgrywają kluczową rolę w regulacji popędu seksualnego.
• Bliskość emocjonalna
  Seks często jest sposobem na wyrażenie bliskości i intymności w związku. Dla wielu osób aktywność seksualna jest istotnym elementem budowania i utrzymywania więzi emocjonalnych z partnerem. Oksytocyna, hormon wydzielany podczas orgazmu, wzmacnia uczucie przywiązania i bliskości.
• Redukcja stresu
  Aktywność seksualna może działać jako forma redukcji stresu. Seks pomaga obniżyć poziom kortyzolu, hormonu stresu, co przyczynia się do poprawy samopoczucia psychicznego i fizycznego.
• Wpływ norm kulturowych i społecznych
  W wielu kulturach seks postrzegany jest jako naturalna część dorosłego życia, co kształtuje oczekiwania i gotowość do jego podejmowania.
• Czynniki psychologiczne
  Poczucie atrakcyjności, potrzeba akceptacji, chęć zaspokojenia oczekiwań partnera czy potwierdzenia swojej wartości to również silne motywacje seksualne. Osoby, które czują się pewnie w swoim ciele są bardziej skłonne do angażowania się w aktywność seksualną.

Jak wzmocnić libido? A co może je obniżać?

Poziom libido nie jest czymś stałym — zmienia się w odpowiedzi na to, co dzieje się w naszym życiu, ciele i relacji. Na szczęście wiele czynników, które wpływają na libido, leży w zasięgu naszej codziennej troski o siebie i związek.

Co może wspierać libido?

• odpowiednia ilość snu — regeneracja fizyczna i psychiczna sprzyja równowadze hormonalnej;
• zdrowa dieta — składniki odżywcze wpływają na poziom energii i funkcjonowanie układu nerwowego;
• nawodnienie — odwodnienie może powodować zmęczenie i obniżenie nastroju;
• ekspozycja na słońce — światło dzienne poprawia nastrój;
• aktywność fizyczna — poprawia krążenie, samopoczucie i obraz ciała;
• odpoczynek i relaks — redukują napięcie, które często blokuje pożądanie;
• rytuały własnej przyjemności — np. kąpiel, masaż, oddech, autoerotyzm;
• otwarta komunikacja w relacji — rozmowy o potrzebach i granicach budują poczucie bezpieczeństwa;
• intymność i dotyk bez presji — czułość może poprzedzać i wspierać pobudzenie;
• poczucie humoru i lekkość — śmiech i dystans obniżają napięcie i zwiększają bliskość.

Co może osłabiać libido?

• chroniczny stres — obciąża układ nerwowy i hormonalny;
• brak bliskości i czułości — oddalenie emocjonalne może prowadzić do dystansu fizycznego;
• deprywacja snu — zmniejsza energię, pogarsza nastrój;
• brak ruchu — powoduje stagnację i spadek energii;
• zaburzenia hormonalne — np. niedoczynność tarczycy, problemy z testosteronem czy estrogenem;
• depresja, lęk — obniżają odczuwanie przyjemności i motywację;
• przeciążenie pracą — brak czasu i wyczerpanie mogą blokować przestrzeń na bliskość;
• alkohol i inne używki — mogą zaburzać funkcje seksualne i emocjonalne;
• konflikty w związku — nierozwiązane napięcia emocjonalne wpływają na dystans fizyczny;
• nierozwiązane problemy intrapsychiczne — np. niska samoocena, wstyd, trudna relacja z własną seksualnością.

O ile nie na wszystkie czynniki mamy wpływ (np. wahania hormonalne, zaburzenia nastroju), o tyle warto wspólnie przyjrzeć się tym obszarom, które można stopniowo zmieniać lub wspierać. Czasem pierwszym krokiem może być po prostu nazwanie tego, co się dzieje.

Może potrzeba więcej czułości? Może brakuje bezpiecznej przestrzeni do rozmowy o seksie? A może rutyna życia codziennego przesłoniła miejsce na przyjemność? Często to, co dzieje się poza sypialnią, w największym stopniu wpływa na to, co się w niej wydarza.

Czy Twoje codzienne nawyki wspierają libido, czy je osłabiają?

Podsumowanie

Nasze libido zależne jest od wielu czynników — biologicznych, psychologicznych, relacyjnych i społecznych. Nie istnieje „jeden poziom” libido, który byłby właściwy — to dynamiczne zjawisko, które zmienia się w czasie i zależy od bardzo wielu czynników.

Zrozumienie własnych motywacji do aktywności seksualnej, troska o dobrostan fizyczny i psychiczny, a także pogłębianie więzi z partnerem to kluczowe elementy wspierające zdrowe, satysfakcjonujące życie intymne. Wahania libido nie są problemem samym w sobie. Często są sygnałem — informacją o tym, co dzieje się w naszym ciele, psychice, relacji lub stylu życia.

To, jak działa Twoje libido, ma mniejsze znaczenie niż to, co ty czujesz w związku z tym, jak funkcjonuje twoja seksualność. Właśnie to subiektywne doświadczenie decyduje o tym, czy przeżywasz ją z ciekawością i akceptacją, czy z niepokojem i napięciem.

Seksualność to proces, nie jednorazowy stan. Nie musi podążać za żadnymi zewnętrznymi wzorcami czy normami — może naturalnie ewoluować, dojrzewać i zmieniać się wraz z Tobą i Twoją relacją. To przestrzeń, którą warto świadomie pielęgnować i kształtować, z uwzględnieniem indywidualnych granic, potrzeb oraz pragnień.

Odwaga do rozmowy, porzucenie kulturowych schematów, otwartość na zmiany oraz ciekawość siebie to fundamenty emocjonalnej bliskości. A bez niej trudno mówić o pełnej satysfakcji z życia intymnego.

Z drugiej strony — to właśnie seksualność może być drogą do budowania głębszej relacji.

Bibliografia:

1. Nagoski, E. (2025). Zróbmy to razem. Warszawa: Buchmann.
2. Brotto L.A. (2023). Droga do przyjemności. warszawa:Laurum.

Polecane artykuły do przeczytania:

Seks w związku: barometr szczęścia?