Pożądanie w związku: spontaniczne i responsywne

Definicja i mechanizmy psychologiczne pożądania.

Pożądanie seksualne to złożony proces psychofizjologiczny, regulowany przez układ dopaminergiczny i hormonalny, wpływający na percepcję bodźców seksualnych oraz ich interpretację (Lew-Starowicz, 2010). W podejściu poznawczo-behawioralnym (CBT) pożądanie analizowane jest jako efekt interakcji myśli, emocji i zachowań. Modele poznawcze wskazują, że na poziom pożądania wpływają przekonania dotyczące seksualności, doświadczenia z przeszłości oraz schematy myślowe dotyczące własnego ciała i relacji (Seligman, 2017).

Pożądanie to inaczej też silne pragnienie czegoś lub fizyczny pociąg do kogoś (np. pożądać snu, spokoju, osoby). Jest emocją związaną z działaniem układu dopaminergicznego.

Pożądanie w związku nigdy nie jest linią prostą, która utrzymuje się na stałym, tym samym poziomie. To sinusoida, która zależy od wielu zmiennych. Jeśli mamy otwartość na możliwość pojawienia się zmian, ich nadejście tak nas nie blokuje. To, że raz pożądamy bardziej, a raz mniej lub wcale (tej samej osoby) jest czymś całkowicie normalnym.

Pożądanie spontaniczne i responsywne w ujęciu poznawczo-behawioralnym.

Pożądanie spontaniczne.

Czy przez brak ochoty na seks nie rozumiesz przypadkiem braku spontanicznej ochoty na seks?

Pożądanie spontaniczne to forma pożądania, która pojawia się niezależnie od bezpośredniego bodźca seksualnego. Może być wynikiem myśli, fantazji seksualnych lub skojarzeń. Pojawia się samoistnie, ochota rodzi się w mózgu, który wysyła sygnał o potrzebie zbliżenia do całego organizmu, powodując erotyczne napięcie np. w sklepie. Najpierw myśl, potem ciało. Badania pokazują, że pożądanie spontaniczne częściej występuje u mężczyzn (Nagoski, 2015). W CBT często analizuje się rolę automatycznych myśli i przekonań na temat seksualności, które mogą wzmacniać lub osłabiać spontaniczną reakcję seksualną.

Pożądanie responsywne.

Czy potrzebujesz dodatkowych bodźców, takich jak: długa gra wstępna, konkretna atmosfera żeby poczuć pożądanie? Czemu “nierówne” modele pożądania prowadzą do nieporozumień w sferze seksualnej?

Pożądanie responsywne – żeby je poczuć pobudzenie potrzebna jest stymulacja erotyczno~seksualna. Pożądanie narasta w odpowiedzi na pocałunki, głaskanie po głowie, pieszczoty. Najpierw ciało, potem myśl. Czyli narasta jako reakcja na stymulację zewnętrzną, np.  dotyk czy atmosferę intymności. Jest częściej spotykane u kobiet. W terapii poznawczo-behawioralnej pracuje się z osobami, które doświadczają trudności w reagowaniu na bodźce seksualne, poprzez zmianę przekonań, budowanie pozytywnego obrazu ciała i rozwijanie umiejętności komunikacyjnych w związku.

Według badań przeprowadzonych przez Emily Nagoski pożądanie responsywne odczuwa około 30% kobiet, połowa z nich, może odczuwać również pożądanie spontaniczne. Około 6% kobiet nie odczuwa żadnego rodzaju pożądania, a 15% doświadcza pożądania spontanicznego. Mężczyźni w przeważającej większości odczuwają pożądanie spontaniczne (ok. 75% badanych mężczyzn).

Jaki model pożądania występuje u Ciebie najczęściej?

Czy sama myśl o seksie sprawia, że masz ochotę na zbliżenie? Co pomaga pogodzić wasze pożądanie?

Rozmowa – brzmi banalnie, jednak komunikacja między partnerami jest kluczowym elementem satysfakcjonujących zbliżeń intymnych. Ważna jest również atmosfera panująca w relacji, ponieważ intymny klimat służy otwartości na seksualne doznania.

Kolejnym elementem jest gra wstępna. W przypadku pożądania spontanicznego organizm jest szybko gotowy na fizyczne doznania, natomiast w przypadku pożądania responsywnego, napięcie seksualne pojawia się z czasem, w miarę nasilenia doświadczanych bodźców. Dłuższa gra wstępna może przynieść korzyści osobie, która potrzebuje odpowiedniego wstępu, aby poczuć pożądanie, ale także osobie odczuwającej pożądanie spontaniczne. Właśnie dzięki takiemu działaniu doznania będą silniejsze, a satysfakcja ze zbliżenia większa.

Różnica w modelach pożądania a konflikty w związkach.

W związkach, gdzie partnerzy mają różne modele pożądania, mogą pojawiać się napięcia. Osoby z pożądaniem spontanicznym mogą czuć się odrzucone, a te z responsywnym – pod presją. W psychoterapii CBT stosuje się techniki restrukturyzacji poznawczej i treningu umiejętności interpersonalnych, by partnerzy mogli lepiej rozumieć swoje potrzeby i sposoby ich komunikowania.

Jak wzmacniać pożądanie?

1. Zmienianie przekonań – np. „Seks powinien być zawsze spontaniczny” na „Planowanie intymności może budować pożądanie”.
2. Praca nad emocjonalną bliskością – budowanie zaufania i bezpieczeństwa zwiększa gotowość do intymności.
3. Trening uważności – techniki mindfulness pomagają zwracać większą uwagę na doznania ciała.
4. Eksperymentowanie – wprowadzanie nowości i eksplorowanie preferencji seksualnych.
5. Aktywne angażowanie się w bliskość – zamiast czekać na spontaniczne pożądanie, warto planować intymne chwile.

WAŻNE

1. Pożądanie responsywne NIE jest zmuszaniem do aktywności seksualnej.
2. Nie warto czekać aż ochota na seks pojawi się spontanicznie, bo można się nie doczekać.
3. Warto angażować się w bliskość oraz planować zbliżenia seksualne.
4. Brak pożądania nie oznacza braku miłości.
5. Reakcje fizjologiczne naszego ciała nie oznaczają zgody na seks.

Podsumowanie.

Pożądanie w związku jest dynamiczne i podlega wielu czynnikom. Podejście poznawczo – behawioralne pozwala na lepsze zrozumienie mechanizmów psychologicznych wpływających na seksualność i skuteczną pracę nad wzmacnianiem intymności. Kluczowe jest budowanie świadomej komunikacji, zmiana przekonań oraz aktywne dbanie o relację.

Bibliografia:

• Lew-Starowicz, Z. (2010). Seksuologia kliniczna. PZWL.
• Nagoski, E. (2015). Ona ma siłę. Wydawnictwo Buchmann.
• Seligman, M. (2017). Psychologia pozytywna. Wydawnictwo Naukowe PWN.